Jovan Joca Jovanović - Najzabranjeniji reditelj u Titovoj Jugoslaviji
Bio je panker pre panka i uvek je izazivao burne reakcije u javnosti zbog čega je do dana današnjeg ostao izuzetno provokativna ličnost u filmskim krugovima, pa čak i onim alternativnijim. Za njega je oduvek važila neka posebna priča, dok je on nastojao da bude trn u oku svima kod kojih „nanjuši“ neku vrstu licemerja i dilentatizma, što je u filmskoj umetnosti čest slučaj. Zbog toga je još od prvih filmskih koraka imao problema sa svojim radovima, ali nije odustajao da raskrinkava sve tamne kutke naše socijalističke stvarnosti sve do ranih devedesetih.
Jovana Jovanovića nazivali su “naš najbolji filmski reditelj“ (I.Bjelica), “verovatno naš najveći umetnik“ (M.Petrović), “reditelj sa originalnim filmskim rukopisom” (D. Ješić)… On je i pisac scenarija, snimatelj,montažer i producent svojih filmova.
Jovanovićevi „kultni i neprevazidjeni filmovi“ (M.Marić) bili su prikazivani i nagradjivani na brojnim domaćim i stranim festivalima ( Njujorku, Berlinu, Oberhauzenu, Londonu, Parizu, Beču, Manhajmu, Štokholmu ). Njegovi filmovi su takodje prikazivani na domaćim i stranim televizijama ( Nemačka, Francuska, Švedska ). Predstavljao je Jugoslovenski film na Bijenalu mladih u Parizu svojim filmovima „Izrazito ja“(1967) i „Kolt 15 GAP“ (1970).
Jovanovićev diplomski film ( na katedri filmske režije Fakulteta Dramskih Umetnosti u Beogradu ) “Izrazito ja” nagradjen je na filmskom festivalu mladih autora u Njujorku kao najbolji strani film svih žanrova, od strane žirija kojim je predsedavao S. Spilberg. Film je distribuiran u S.A.D-u.
Za Skorsezeov film „Taksist“ (1976 ) rekli su da je „prerada osnovnog narativnog motiva Jovanovićevog filma „Izrazito ja“. (I.Magdalenec, M. Petrović).
Dokumentarni film “Kolt 15 GAP” je uvršten u antologiju nagradjenih filmova u Oberhauzenu, najznačajnijem svetskom festivalu dokumentarnog filma. Američki istoričar filma E. Barnou uvrstio je Jovanovićev film “Kolt 15 GAP” u Istoriju Svetskog dokumentarnog filma.
Igrani film “Mlad i zdrav kao ruža ” (1971) koji je „nagovestio sveopštu kriminalizaciju Srbije“ (M.Marić), bio je 35 godina zabranjen za prikazivanje. Film je trijumfalno prikazan javnosti na FEST-u 2006. Postao je najgledaniji film u istoriji FEST-a, dobio je nagradu žirija filmske kritike FIPRESCI i postao kultni film mlade filmske kritike i publike. Ovaj „instant-klasik“ (A.Dunjić) promoviše pank stil pet godina pre pojave panka u svetu, anticipira poetike S. Kjubrika, O. Stouna i K. Tarantina i primenjuje načela „Dogme 95“ 25 godina pre Larsa von Triera.
Jovanović je u svojim filmovima ” ironičnom distancom i šokantnim filmskim jezikom znao da razotkrije svu sudbinski destruktivnu i besperspektivnu društvenu i medijsku iluziju jugoslovenskog društva i vladajuće ideologije” (P.Milovanović Jarh). Njegov filmski opus predstavlja najradikalniju kritiku titoističkog antisrpskog totalitarizma.Zbog toga je Jovanović bio autor sa najvećim brojem zabranjenih filmova i filmskih scenarija u Jugoslaviji.
“Jovanovićevi filmovi, pre svega u domenu filmske estetike, bili su ispred svoga vremena i to ne samo kod nas, već takodje i u svetskim okvirima.Poseban čar Jovanovićevim filmovima ne daje samo činjenica da oni i danas izgledaju stilski sveže, nego i zapanjujuće otkriće da se tematski i sižejno oni tek danas sagledavaju kao proročanske vizije jednog autentičnog beogradskog genija” (B.Zlatić)
Jovan Jovanović se pored praktičnog rada na filmu bavi i proučavanjem istorije, teorije i estetike filma. Dugogodišnji je predavač na filmskim i video seminarima Javnog Zavoda kulturnih delatnosti Republike Slovenije u Ljubljani. Na postdiplomskim studijama Pedagoškog fakulteta u Ljubljani Jovanović je predavao predmet “Film i video”.
Jovan Joca Jovanović je autor knjiga “Uvod u filmsko mišljenje ” i “Uvod u dramaturgiju filma “.
